Jeuk

Wat is jeuk?

Jeuk is een bepaalde sensatie van de huid waarbij er een behoefte ontstaat op die plek te moeten krabben of wrijven. Jeuk kan vele oorzaken hebben en volgens sommige personen kan het zelfs 'erger dan pijn' zijn. Iedereen kent het wel en heeft wel eens last van jeuk, maar soms kan er sprake zijn van zeer heftige en langdurige last van jeuk. Bovendien kunnen bepaalde ziekten en aandoeningen gepaard gaan met jeuk.

Symptomen jeuk

Jeuk nodigt uit tot krabben of wrijven en bij erge jeuk is het vrijwel niet te voorkomen dat iemand toch gaat krabben, soms wel tot de huid helemaal rauw en tot bloedens toe wordt. In dergelijke heftige gevallen van jeuk, heeft men liever pijn dan jeuk en soms is er duidelijk een verandering aan de huid te zien waar de jeuk ontstaat, zoals bij een insectenbeet het geval is. In andere gevallen valt er van buitenaf niets te zien aan de huid.

Hoe ontstaat jeuk?

Jeuk kan diverse oorzaken hebben:

• Door contact met bepaalde stoffen, zoals latex, brandnetel, of berenklauw. Ook kunnen sommige personen gevoelig zijn voor stoffen zoals wol
• Door een steek of beet van een dier, zoals door het gestoken worden door een wesp, een bij of een mug, of het gebeten worden door een vlo. Ook het in aanraking komen van de huid met een kwal geeft jeuk
• Bij bepaalde ziekten, zoals allergische reacties, infecties of ontstekingen. Spataderen kunnen ook jeukklachten in de benen geven
• Bij diverse huidaandoeningen, zoals eczeem, psoriasis en jeukende bultjes
• Bij diverse andere ziekten, zoals waterpokken, of aandoeningen van de interne organen zoals afsluiting van de galafvoer
• Door veel baden kan de huid beschadigd raken en gaan jeuken
• Veel transpireren kan soms aanleiding geven tot een jeukende huid
• Bij langdurige hoge temperaturen kan de huid dun worden en aanleiding geven tot jeuken
• Bij suikerziekte (diabetes mellitus)
• Bij droge huid

Is het ernstig en wat kunt u verwachten?

Hoe ernstig de aandoening is hangt af van de aanleiding waardoor de jeuk ontstaan is. Meestal is een korte tijd van het hebben van jeuk niet ernstig en zeker niet wanneer u weet waardoor de jeuk veroorzaakt werd, zoals door een muggenbeet of door een brandnetel. Soms kan de jeuk ernstig toenemen of langdurig aanhouden. Afhankelijk van de aard en de oorzaak van de jeuk, kan het soms ernstig zijn of op een chronische of een andere ziekte wijzen.

Wanneer naar de huisarts?

Als de jeuk nieuw ontstaan is en langer dan enkele dagen of weken aanhoudt, of wanneer de jeuk erg heftig is en als de oorzaak van de jeuk voor u volstrekt onduidelijk is, kan het raadzaam zijn de huisarts te raadplegen.

Er zijn diverse medicijnen die voorgeschreven kunnen worden om de jeuk te doen verminderen. Een bekend voorbeeld hiervan is mentholpoeder. Men schrijft ook andere medicijnen voor, zoals 3-5% zwavel of clioquinol in gekoelde zinkolie of lotion alba. Povidon-jood (betadine scrub) of chloorhexidine (hibiscrub) kan gebruikt worden om zich te wassen. Voor mensen met jeukklachten bestaan aparte klinieken en wanneer sprake is van ernstige jeukklachten bij een patiënt, kan de huisarts deze patiënt doorverwijzen naar een dergelijke kliniek.

Wat kunt u er zelf aan doen?

In principe moet u proberen niet te veel te krabben, maar dat is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Er is een aantal factoren waardoor de jeuk toe kan nemen:

• warmte
• transpiratie
• door bepaalde voedingsmiddelen
• bij contact van de huid met bepaalde stoffen, zoals kleding of beddengoed

Ga bij u zelf na of één of meer van deze factoren invloed heeft op de jeuk en tracht deze factoren dan te vermijden of te omzeilen.

Algemene adviezen en voorzorgsmaatregelen

Adviezen om jeuk te voorkomen zijn helaas niet te geven. Afhankelijk van de ernst en de oorzaak van de jeuk, kan het soms raadzaam zijn de jeuk eerst even aan te kijken. Probeer in ieder geval zo min mogelijk te krabben en vermijd het openkrabben van de huid. Meestal zal de jeuk weer vanzelf afnemen en verdwijnen, maar wanneer de jeuk erg heftig is en/of lang aanhoudt, kan het raadzaam zijn om de huisarts(enpraktijk) te raadplegen.

In samenwerking met

Drs. F.M. Brouwer (auteur) Drs. P.A.J. Meulenbroek (consulent) Drs. E.J. de Kreek (consulent)

Bronnen

• Beckers RCY et al. Ned Tijdschr Geneeskd 1994; 138(25):1269-72.
• Boer EM de et al. Tijdschr v Huisartsgeneeskunde 1997; 14(11):478-81.
• Vraag en antwoord, Jeukbestrijding bij atopisch eczeem. Ned Tijdschr Geneeskd 125, 1981;37:1503.
• Van Dooren-Greebe RJ. Helpt mentholpoeder bij waterpokken tegen jeuk en/of littekens? Vademecum 1995; 13(23).
• Publicatie in het Algemeen Dagblad: 'gek worden van de jeuk'. Publicatiedatum 9 november 2001.
• Pruritus, gegeneraliseerd. Diagnostisch Kompas 1999/2000. p 345.
• Eekhof JAH,Knuistigh Neven A, Opstelten W. Kleine kwalen in de huisartsenpraktijk zesde druk 2013. Reed business education, Amsterdam